Umysł latawca
UMYSŁ
LATAWCA
Fragment książki Carlosa Castanedy,
„Aktywna strona nieskończoności”.
.... Kontroluje cię
obecnie cała masa sił
zewnętrznych – orzekł
[szaman don Juan].
– Kontrola, o której myślę,
leży poza sferą języka. To kontrola, a jednocześnie jej brak. Nie można jej w żaden sposób zaklasyfikować, ale bez wątpienia można doświadczyć. I przede wszystkim, z całą pewnością można nią manipulować. Zapamiętaj to sobie:
możesz nią
manipulować i maksymalnie wyzyskiwać z korzyścią dla siebie,
która, rzecz jasna, nie jest korzyścią twoją, lecz ciała
energetycznego. Jednakże ciało energetyczne to ty (....)
Ciemność zapadła bardzo szybko i liście drzew, które jeszcze
przed chwilą emanowały zieloną poświatą, były teraz bardzo
ciemne i ciężkie. Don Juan powiedział, że jeśli będę się pilnie
skupiał na ciemności liści, nie koncentrując wzroku na niczym
konkretnym, lecz spoglądając niejako kątem oka, dostrzegę
ulotny cień w moim polu widzenia.
– To odpowiednia pora dnia na zrobienie tego, o co cię proszę
– rzekł. – Skupienie koniecznej
uwagi zabierze ci tylko chwilkę. Nie przestawaj, aż dostrzeżesz
ten ulotny, czarny cień. Rzeczywiście, dostrzegłem jakiś dziwny,
ulotny, czarny cień na tle liści drzew.
Był to albo jeden cień,
poruszający się w przód i w tył, albo kilka, przesuwających się z lewa
na prawo, albo z prawa na lewo, lub prosto w górę. Jawiły mi się one
jako grube czarne ryby, ogromne ryby. Wyglądało to tak, jak gdyby
w powietrzu latały gigantyczne mieczniki.
Widok ten pochłonął mnie całkowicie. W końcu zacząłem się go bać.
Zrobiło się za ciemno i nie widziałem już liści,ale ciągle widziałem
te ulotne, czarne cienie. – Co to jest, don Juanie? – zapytałem.
– Wszędzie dokoła dostrzegam ulotne, czarne cienie. – Ach, to
właśnie dziki wszechświat – odrzekł. – Niemierzalny, nieliniowy,
wykraczający poza sferę języka.
Czarownicy starożytnego Meksyku 
byli pierwszymi, którzy te ulotne cienie ujrzeli, więc zaczęli
za nimi podążać. - Widzieli je tak, jak ty je teraz widzisz
i widzieli je jako energię w jej ruchu we Wszechświecie.
I faktycznie udało im się odkryć coś transcendentalnego.
- Przestał mówić i spojrzał na mnie. Jego pauzy były zawsze
doskonale zaplanowane. Przestawał mówić wówczas, gdy
umierałem z ciekawości.
– Co takiego odkryli, don Juanie?– Zapytałem.
- Odkryli, że mamy towarzysza na całe życie – powiedział tak
dobitnie, jak tylko potrafił. - Drapieżcę, który przybył
z otchłani kosmosu i zawładnął naszym życiem. Ludzie są
jego więźniami. Ten drapieżca jest naszym panem i władcą.
Zrobił z nas potulne,
bezradne baranki. Jeżeli chcemy się zbuntować, bunt zostaje
zdławiony. Jeżeli chcemy działać niezależnie, rozkazuje nam,
byśmy tego nie robili. [...]
– Tylko dzięki samodzielnym staraniom dotarłeś do czegoś, co
szamani starożytnego Meksyku nazywali kwestią nad kwestiami
– rzekł don Juan. - Tym razem cały czas owijałem rzeczy
w bawełnę, sugerując ci, że jesteśmy przez coś więzieni.
I rzeczywiście, coś nas więzi! Dla czarowników starożytnego
Meksyku był to fakt energetyczny.
– Dlaczego ten drapieżca zawładnął nami w sposób, o jakim mi
mówiłeś, don Juanie? – Zapytałem. – Musi istnieć jakieś logiczne
wytłumaczenie.
– Jest wytłumaczenie – odparł don Juan – i to najprostsze na
świecie. - Zawładnęli nami, ponieważ jesteśmy ich pożywieniem
i uciskają nas bezlitośnie, ponieważ utrzymujemy ich przy życiu.
My hodujemy kurczęta
na kurzych fermach, gallineros, drapieżcy zaś hodują nas
na ludzkich fermach, humaneros. Dlatego zawsze mają
co jeść.
- Poczułem, że gwałtownie kręcę głową na boki.
Nie potrafiłem wyrazić swego głębokiego zaniepokojenia
i niezadowolenia, ale moje ciało zaczęło się poruszać,
by dać upust tym uczuciom.
Trząsłem się cały od włosów na głowie po czubki palców
stóp zupełniebezwolnie.
– Nie, nie, nie, nie! – Usłyszałem swój głos.
– To absurd, don Juanie. To, co mówisz, jest potworne.
To po prostu nie może być prawdą ani dla czarowników,
ani dla przeciętnych ludzi, ani dla nikogo.
– Dlaczego nie? – zapytał chłodno don Juan.– Dlaczego nie? Bo cię
to doprowadza do szału? –
Tak, doprowadza mnie to do szału
– odparłem sucho. – Twoje sugestie są potworne!
– No cóż – powiedział – nie wysłuchałeś jeszcze wszystkich
moich sugestii. Poczekaj chwilkę i potem oceń, co na ten
temat sądzić. Zaraz dostaniesz się w prawdziwą nawałnicę.
To znaczy, że twój umysł zostanie wystawiony na zmasowany
atak, a ty nie będziesz mógł się poddać i sobie pójść,
bo jesteś w pułapce. Nie dlatego, że cię uwięziłem, ale
dlatego, że coś ukryte głęboko w tobie nie pozwoli ci
odejść, choć jakaś część ciebie po prostu wpadnie w szał.
Tak więc, przygotuj się!
- Czułem, że mam w sobie coś z masochisty. Don Juan miał
rację. Nie wyszedłbym z jego domu za nic na świecie. Mimo
to jednak ani trochę mi się nie podobały brednie, które
wygadywał.
– Chcę przemówić do twojego analitycznego umysłu
– rzekł don Juan. – Zastanów się przez chwilę, a potem mi
powiedz, jak byś wytłumaczył sprzeczność pomiędzy inteligencją
człowieka-inżyniera i głupotą jego przekonań albo głupotą jego
pełnego sprzeczności zachowania.
Czarownicy są przekonani, że to drapieżcy dali nam przekonania,
nasze pojęcia dobra i zła, nasze prawa społeczne. To oni stworzyli
nasze nadzieje i oczekiwania, sny o powodzeniu i myśli o porażce.
Dali nam pożądanie, chciwość i tchórzostwo. To przez drapieżców
jesteśmy tak zadowoleni z siebie, schematyczni i egoistyczni.
– Ale jak można tego dokonać, don Juanie? – zapytałem, jakby
bardziej jeszcze rozeźlony tym, co mówi. – Szepcą nam to
wszystko do ucha, kiedy śpimy?
– Nie, nie robią tego w ten sposób. To idiotyczny pomysł! – odparł
z uśmiechem. – Są nieskończenie skuteczniejsi i bardziej
zorganizowani, niż ci się zdaje.
Aby zapewnić sobie
naszego posłuszeństwo, uległość i słabość, drapieżcy wykonali
fantastyczne posunięcie. Fantastyczne, oczywiście, z punktu
widzenia strategii wojennej, a przerażające z punktu widzenia
tych, przeciwko którym zostało skierowane.
Oddali nam swój umysł!
Słyszysz, co mówię? Drapieżcy oddają nam swój umysł, który
staje się naszym umysłem. Umysł drapieżców jest barokowy,
pełen sprzeczności, posępny, przepełniony obawą przed
zdemaskowaniem, które może nastąpić lada chwila.
Wiem, że choć nigdy nie cierpiałeś głodu – ciągnął – odczuwasz
niepokój, związany z jedzeniem, który nie jest niczym innym,
jak niepokojem drapieżcy, że w każdej chwili jego posunięcie
zostanie odkryte i zabraknie mu pożywienia.
Poprzez umysł, który w końcu jest ich umysłem, drapieżcy
wtłaczają w życie ludzi wszystko, co im pasuje. W ten sposób
zapewniają sobie pewne bezpieczeństwo, które niczym bufor
neutralizuje nieco ich strach.
– To nie o to chodzi,
don Juanie, że nie mogę przyjąć tego ot tak – powiedziałem.
– Mógłbym to zrobić, ale jest w tym coś tak ohydnego, że mnie
po prostu odrzuca. Zmusza mnie do zajęcia w tej sprawie
stanowiska oponenta. Jeżeli to prawda, że nas zjadają, jak to
się odbywa?
Na twarzy don Juana malował się szeroki uśmiech. Był
zadowolony jak wszyscy diabli. Wyjaśnił mi, że czarownicy
widzą niemowlęta jako dziwne, świetliste kule energii, pokryte
od samej góry do samego dołu czymś w rodzaju lśniącej otoczki,
przypominającej plastikową pokrywę, ciasno dopasowaną
do ich kokonu energii. Powiedział, że to właśnie ta lśniąca otoczka
świadomości stanowi pożywienie drapieżców i że do czasu
osiągnięcia przez człowieka dorosłości pozostaje z niej jedynie
wąski strzęp, który biegnie od podłoża do czubków palców u stóp.
Strzęp ten pozwala
ludzkości zaledwie na przeżycie, ale nic ponadto.
Zupełnie jak we śnie słyszałem, jak don Juan Matus
wyjaśnia mi, że o ile mu wiadomo, człowiek jest jedynym
gatunkiem istot, u którego lśniąca otoczka świadomości
leży poza tym świetlistym kokonem. Dlatego też jest łatwą
zdobyczą dla świadomości innego rzędu, takiej jak ciężka
świadomość drapieżcy.
Następnie powiedział coś, co zdruzgotało mnie doszczętnie.
Stwierdził, że ów wąski strzęp świadomości stanowi samo
centrum autorefleksji, w której człowiek nieuleczalnie się
pogrążył. Grając na naszej autorefleksji, która jest jedynym
ocalałym punktem świadomości, drapieżcy tworzą rozbłyski
świadomości, które następnie bezwzględnie pożerają.
Podsuwają nam idiotyczne problemy, które wymuszają
powstanie tych rozbłysków świadomości i w ten sposób
utrzymują nas przy życiu, żeby później móc się odżywiać
owymi energetycznymi rozbłyskami, powstałymi dzięki naszym
niby-problemom.
Musiało być coś w tym,
co mówił don Juan; byłem w tym momencie tak zdruzgotany,
że najzwyczajniej w świecie zrobiło mi się niedobrze. Po chwili,
wystarczająco długiej, bym zdążył dojść do siebie, zapytałem go:
– Ale dlaczego czarownicy starożytnego Meksyku iwspółcześni
czarownicy nic z tym nie robią, choć widzą drapieżców?
– Ani ty, ani ja nic nie możemy z tym zrobić. – odrzekł don Juan
poważnym, smutnym głosem. – Jedyne, co nam pozostaje, to
poddać się dyscyplinie, dzięki której w końcu nie będą mogli nas
tknąć.
Jak chcesz wymagać od innych, by wzięli na siebie taki trud?
Wyśmieją cię i wyszydzą, a co bardziej agresywni dadzą ci taki
wpierdol, że popamiętasz.
I zasadniczo nie dlatego,
żeby nie chcieli ci wierzyć. Głęboko w każdym człowieku tkwi
atawistyczna, intuicyjna świadomość istnienia drapieżców.
- Mój analityczny umysł podnosił się i opadał niczym jo-jo.
Opuszczał mnie i wracał, puszczał i znowu wracał.
Twierdzenia don Juana
były po prostu niedorzeczne, niewiarygodne, a jednocześnie
tak niezwykle sensowne i proste. Tłumaczyły każdą sprzeczność
ludzkiego zachowania, która tylko przyszła mi na myśl.
Ale jakżeż można było traktować to wszystko poważnie?
Don Juan wpychał mnie pod lawinę, która mogła pochłonąć mnie
na zawsze.
Uderzyła we mnie kolejna fala poczucia zagrożenia. Choć nie ja
byłem jego źródłem, było ono jednak ze mną związane. Don Juan
coś ze mną robił, coś niejawnie dobrego i potwornie złego
zarazem. Odczuwałem to jako próbę przecięcia cienkiej
warstewki czegoś, czym byłem jakby oklejony.
Jego oczy wpatrywały się we mnie nieruchomo. Odwrócił wzrok
i zaczął mówić, nie patrząc już w moją stronę.
– Jeżeli tylko kiedyś zaczną cię niebezpiecznie trapić jakieś
wątpliwości – powiedział – zareaguj pragmatycznie. Wyłącz światło.
Przeniknij ciemność; przekonaj się, co dostrzegasz.
Wstał, żeby wyłączyć światło. 
Powstrzymałem go. – Nie, nie, don Juanie – odezwałem się
– nie wyłączaj światła. Wszystko w porządku.
Czułem w tamtej chwili bardzo niezwyczajny jak na mnie
strach przed ciemnością. Na samą myśl o niej zaczynałem
ciężko dyszeć. Nie miałem wątpliwości, że intuicyjnie coś
sobie uświadamiam, ale nie śmiałem tego dotknąć ani
w pełni sobie uzmysłowić, za żadne skarby tego świata!
– Dostrzegłeś ulotne cienie na tle drzew – powiedział don
Juan, siadając z powrotem na swoim krześle. – To bardzo
dobrze. Chciałbym, żebyś zobaczył je w tym pokoju. Nie
będziesz niczego widział. Będziesz zaledwie wychwytywał
ulotne obrazy. Na to masz dość energii.
Obawiałem się, że
don Juan i tak wstanie i zgasi światło; tak też zrobił.
Dwie sekundy później darłem się na całe gardło. Nie dość,
że faktycznie kątem oka dostrzegłem owe ulotne obrazy, to
jeszcze usłyszałem, jak brzęczą mi koło ucha.
Don Juan skręcał się ze śmiechu, włączywszy na powrót
lampę.
– Ależ ten gość ma temperament! – orzekł.– Z jednej strony
totalny sceptyk, a z drugiej totalny pragmatyk. Będziesz
musiał sobie zaaranżować tę wewnętrzną walkę. Inaczej
napuchniesz jak wielka ropucha i w końcu strzelisz. - Coraz
głębiej wbijał mi szpilę.
– Czarownicy starożytnego Meksyku – powiedział – widzieli
drapieżcę. Nazwali go latawcem, bo skacze w powietrzu.
Nie jest to urzekający widok. To wielki cień, mroczny
i nieprzenikniony, czarny cień, który w podskokach
przemieszcza się w powietrzu. Potem ląduje płasko na ziemi.
Czarowników starożytnego Meksyku
niezwykle nurtowało pytanie, kiedy pojawił się on
na Ziemi. Rozumowali tak, że człowiek w pewnym okresie
musiał być istotą doskonałą, obdarzoną fenomenalnym
wglądem, zdolnym do takich wyczynów percepcji, że dziś
są one przedmiotem legend.
A potem wszystko jakby zniknęło i oto mamy obecnie
człowieka uśpionego.
Chciałem się rozgniewać, nazwać go paranoikiem, ale
gdzieś zniknęło to poczucie prawa do słusznego gniewu,
które zawsze miałem. Coś we mnie wyrosło ponad poziom,
na którym zawsze zadawałem sobie ulubione pytanie: -
A co, jeśli wszystko to, co mówi, jest prawdą?” - Wtedy,
tamtej nocy, kiedy ze mną rozmawiał, w głębi mego serca
czułem, że wszystko, co mówi, jest prawdą;
Jednocześnie jednak
równie silne było przekonanie, że wszystko, co mówi, to czysty
absurd.
– Co ty opowiadasz, don Juanie? – zapytałem słabo. Gardło
miałem ściśnięte. Z trudem oddychałem.
– Opowiadam, że naszym przeciwnikiem nie jest zwykły drapieżca.
Jest on bardzo przemyślny i zorganizowany. Metodycznie
przestrzega planu, który czyni z nas istoty bezużyteczne.
Człowiek, istota magiczna, nie jest już magiczny. Jest zwykłym
kawałkiem mięsa. Człowiekowi nie pozostały już żadne marzenia
oprócz marzeń zwierzęcia hodowanego dla mięsa: marzeń
wyświechtanych, konwencjonalnych i kretyńskich.
Słowa don Juana wywoływały
we mnie dziwną fizyczną reakcję, podobną do mdłości. Czułem
się znów tak, jakbym miał za chwilę zwymiotować. Ale źródłem
nudności były najgłębsze pokłady mojej istoty, sam szpik kości.
Zacząłem konwulsyjnie drżeć.
Don Juan potrząsnął mnie mocno za ramiona. Poczułem, jak szyja mi
się trzęsie pod wpływem jego uścisku. Uspokoiłem się od razu.
Odzyskałem nieco kontroli nad sobą.
– Ten drapieżca – powiedział don Juan – który jest, rzecz jasna,
istotą nieorganiczną, nie jest dla nas tak całkowicie niewidzialny
jak inne istoty nieorganiczne.
Myślę, że jako dzieci
go widzimy; jest to dla nas jednak tak przerażający widok,
że nawet nie chcemy o tym myśleć.
Dzieci, rzecz jasna, czasem się upierają i chcą zwrócić na niego
baczniejszą uwagę, lecz wszyscy dokoła zniechęcają je do tego.
Jedyną alternatywą dla ludzkości – ciągnął – jest dyscyplina.
Dyscyplina to jedyny środek zaradczy. Ale gdy mówię o dyscyplinie,
nie chodzi mi o jakieś ascetyczne praktyki. Nie o to, żeby wstawać
o piątej trzydzieści każdego ranka i polewać się zimną wodą
aż do zsinienia.
Poprzez dyscyplinę czarownicy rozumieją umiejętność niewzruszonego
stawiania czoła przeciwnościom losu, których nie braliśmy pod uwagę
w naszych oczekiwaniach. Dla nich dyscyplina jest sztuką: sztuką
stawiania czoła nieskończoności bez mrugnięcia okiem i to nie dlatego,
że są oni silni i twardzi, lecz dlatego, że przepełnia ich nabożna cześć.
– W jaki sposób
dyscyplina czarowników może być środkiem zaradczym?
– zapytałem.
– Czarownicy powiadają, że dyscyplina sprawia, iż lśniąca
otoczka świadomości staje się dla latawca niesmaczna – odparł
don Juan, bacznie wpatrując się w moją twarz, jakby szukał
w niej jakichś oznak niedowierzania. - Efekt jest taki, że drapieżcy
są zdezorientowani. Lśniąca otoczka świadomości, która jest
niejadalna, nie mieści się, jak sądzę, w ich systemie poznawczym.
Zdezorientowani, nie mają innego wyjścia, jak tylko odstąpić
od swych nikczemnych zamiarów.
Jeżeli drapieżcy
nie będą przez jakiś czas zjadać naszej lśniącej otoczki
świadomości – ciągnął – ta będzie dalej rosnąć. Upraszczając
tę kwestię maksymalnie, mogę powiedzieć, że czarownicy,
dzięki zachowywaniu dyscypliny, odpychają drapieżców
wystarczająco długo, by ich lśniąca otoczka świadomości
rozrosła się powyżej poziomu palców stóp.
Kiedy już przekroczy ten poziom, urasta z powrotem
do pierwotnych rozmiarów.
Czarownicy starożytnego Meksyku mawiali, że lśniąca
otoczka świadomości jest jak drzewo. Jeżeli go nie przycinać,
rozrasta się do naturalnych rozmiarów i osiąga naturalną
gęstość. Gdy świadomość osiąga poziomy ponad palce stóp,
jej fenomenalne wyczyny stają się oczywistością.
Wspaniała sztuczka
dawnych czarowników – ciągnął don Juan – polegała na
obciążeniu umysłu latawca dyscypliną. Stwierdzili oni, że
jeśli narzucić umysłowi latawca wewnętrzną ciszę, wówczas
obca instalacja się rozprasza;
Daje to każdemu, kto wykonuje ten manewr, absolutną
pewność zewnętrznego pochodzenia umysłu.
Obca instalacja powraca, tego możesz być pewien, ale już
nie tak silna, i tak oto rozpoczyna się proces, w którym
rozpraszanie umysłu latawca staje się zabiegiem rutynowym.
Proces ten trwa tak długo, aż pewnego dnia umysł latawca
rozprasza się na dobre.
Smutny to dzień, doprawdy!
Od tego dnia będziesz musiał się opierać na własnej inwencji,
która jest bliska zeru. Nie będzie już nikogo, kto by ci
powiedział, co masz robić.
Nie będzie już
żadnego zewnętrznego umysłu, który mógłby ci dyktować
kretyństwa, do których zostałeś przyzwyczajony.
Mój nauczyciel, Nagual Julian, zawsze
przestrzegał wszystkich swoich uczniów –
kontynuował don Juan – że jest to najcięższy
dzień w życiu czarownika, ponieważ prawdziwy
umysł – ten, który należy do nas, łączna suma
wszystkiego, czego doświadczyliśmy – po
trwającym całe życie poddaństwie,
jest nieśmiały, niepewny i nie
można na nim polegać.
Osobiście powiedziałbym,
że dla czarownika prawdziwa bitwa
rozpoczyna się dopiero w tym momencie.
Cała reszta to tylko przygotowania.
- Byłem naprawdę głęboko
poruszony.
Chciałem dowiedzieć się czegoś więcej, a z drugiej strony
coś dziwnego gdzieś w głębi mnie głośno się domagało, bym się nie odzywał, podsuwając mi myśl o mrocznym finale całej sprawy i karze – czymś w rodzaju boskiego gniewu, który mnie dosięgnie za grzebanie przy czymś, co sam Bóg okrył tajemnicą.
Musiałem się zdobyć na ogromny
wysiłek, żeby przechylić szalę zwycięstwa
na korzyść mojej ciekawości. – Co… co… co
znaczy – usłyszałem własne słowa – obciążanie
umysłu latawca? – Dyscyplina niesamowicie obciąża
obcy umysł – odrzekł. – Tak więc, dzięki niej
czarownicy przełamują obcą instalację.
- Jego słowa mnie przygniotły.
Byłem przekonany, że albo don Juan
kwalifikuje się do zakładu zamkniętego,
albo mówi mi coś tak potwornie niesamowitego,
że to we mnie wszystko zamiera.
Zauważyłem jednak, jak szybko
wykrzesałem z siebie dość energii, by sprzeciwić się wszystkiemu, co powiedział. Po chwili paniki zacząłem się śmiać, zupełnie jakby don Juan opowiedział jakiś dowcip. Usłyszałem nawet, jak mówię: – Don Juanie, don Juanie, jesteś niepoprawny!
Rozumiał chyba wszystko,
co się we mnie działo. Kiwał głową na boki
i wznosił oczy w górę w geście udawanej rozpaczy.
– Jestem tak niepoprawny – powiedział – że zaraz
zafunduję umysłowi latawca, który w sobie nosisz,
jeszcze jeden wstrząs. Wyjawię ci jeden z najbardziej
niesamowitych sekretów magii. Opiszę ci odkrycie, którego
weryfikacja i uporządkowanie zajęła czarownikom tysiące
lat. - Spojrzał na mnie i uśmiechnął się
złowrogo.
– Umysł latawca
rozprasza się na zawsze
– powiedział – kiedy czarownikowi
uda się pochwycić wibrującą siłę, która
utrzymuje w jednej całości skupisko
naszych pól energii.
Jeżeli utrzymają ją w tym uchwycie dostatecznie długo,
umysł latawca zostaje pokonany i się rozprasza. I to właśnie zaraz zrobisz: uchwycisz się energii, która utrzymuje nas w jednej całości. - Zareagowałem na to w tak niewytłumaczalny sposób, że aż trudno to sobie wyobrazić. Coś we mnie zadrżało, zupełnie jakby pod wpływem silnego wstrząsu.
Coś we mnie zadrżało,
zupełnie jakby pod wpływem
silnego wstrząsu. Ogarnął mnie
niezrozumiały strach, który natychmiast
skojarzyłem z moim religijnym
wychowaniem.
Don Juan zmierzył
mnie spojrzeniem od stóp
do głów. – Boisz się gniewu boskiego,
co? – odezwał się. – Bądź spokojny, to
nie twój strach. To strach latawca,
bo on wie, że zrobisz dokładnie
to, co ci każę.
Jego słowa wcale mnie nie uspokoiły.
Poczułem się jeszcze gorzej. Ogarnęły mnie mimowolne, konwulsyjne drgawki i nie było żadnego sposobu, by je opanować. – Nie martw się – powiedział spokojnie don Juan. – Wiem z doświadczenia, że te ataki bardzo szybko tracą na sile. Umysłu latawca nie stać nawet na odrobinę koncentracji.
- Po chwili
wszystko ustało,
tak jak przepowiedział
don Juan.
Słowo “oszołomiony”
w odniesieniu do mojego
stanu w tamtym momencie
byłoby eufemizmem. Po raz
pierwszy w życiu, z don Juanem
czy bez, naprawdę nie miałem
pojęcia, co się ze mną dzieje.
Chciałem wstać z krzesła i
przejść się, ale paraliżował
mnie śmiertelny
strach.
Byłem wypełniony racjonalnymi sądami,
a jednocześnie przepełniał mnie infantylny strach. Zacząłem głęboko oddychać, a całe moje ciało pokrył zimny pot. W jakiś sposób moje oczy otwarły się na potworny widok: gdziekolwiek się obróciłem, skakały czarne, ulotne cienie.
Przymknąłem
powieki i oparłem
głowę na oparciu krzesła.
– Nie wiem, dokąd teraz pójść,
don Juanie – odezwałem się. –
Dzisiaj naprawdę ci się udało
zupełnie poplątać moje
ścieżki.
– Rozdziera cię
wewnętrzna walka
– powiedział don Juan.
- Głęboko w środku wiesz,
że nie jesteś w stanie odrzucić przyzwolenia na to, by nieodłączna część ciebie, twoja lśniąca otoczka świadomości, stała się w niepojęty sposób źródłem pożywienia dla istot o niepojętej dla nas naturze.
A inna część ciebie będzie się
temu przeciwstawiać całą swoją mocą.
Przewrót czarowników – ciągnął – polega
na tym, że odmówili oni honorowania umów,
w których nie byli stroną.
Nikt mnie nigdy nie pytał o to, czy
nie zgodziłbym się zostać pożarty przez
istoty o odmiennym rodzaju świadomości.
Moi rodzice po prostu wprowadzili mnie
na ten świat po to tylko, bym został
czyimś pożywieniem, tak samo jak
i oni – koniec, kropka.
[…]
Po powrocie do domu, z biegiem czasu,
idea latawców stała się jedną z największych obsesji mojego życia. Doszedłem do takiego punktu, że czułem, iż don Juan miał w tej materii absolutną rację. Bez względu na to, jak bardzo się starałem, nie udawało mi się podważyć jego logiki.
Im więcej o tym myślałem,
im więcej rozmawiałem z samym
sobą i innymi ludźmi, im więcej samego
siebie i innych obserwowałem, tym silniejsze
było moje przekonanie, że coś czyni z nas
istoty niezdolne do jakiegokolwiek działania,
jakiejkolwiek relacji i jakiejkolwiek myśli,
która nie ogniskowałaby się na "ja”.
Moje troski, podobnie
jak troski każdego,kogo
znałem lub z kim rozmawiałem,
koncentrowały się właśnie
na tym.
Ponieważ nie umiałem znaleźć
wytłumaczenia tak uniwersalnej homogeniczności, byłem przekonany, że tok rozumowania don Juana jest najbardziej odpowiednim sposobem objaśnienia tego fenomenu. Poświęciłem się głębszej analizie literatury dotyczącej mitów i legend.
Uświadomiłem sobie
wówczas coś, czego nigdy
wcześniej nie odczuwałem: każda
z przeczytanych przeze mnie książek
była interpretacją mitów i legend. Przez
każdą z nich przemawiał ten sam,
homogeniczny umysł.
Style były odmienne,
lecz ukryty pod warstwą
słów zamiar jednakowy: pomimo
tego, że temat pracy dotyczył czegoś
tak abstrakcyjnego jak mity i legendy,
autorowi zawsze udało się zawrzeć
w niej jakieś opinie
o sobie.
Celem każdej z tych książek nie było omówienie rzeczonego tematu; była nim autoreklama.
Nigdy wcześniej sobie tego nie uświadamiałem. Przypisywałem moją reakcję wpływowi don Juana. Pytanie, które sobie stawiałem, brzmiało tak: Czy to on wpływa na mnie tak, że coś takiego dostrzegam, czy też rzeczywiście istnieje jakiś obcy umysł, który dyktuje wszelkie nasze poczynania?
Siłą rzeczy odruchowo znów
popadłem w negację, i niczym wariat
zacząłem po kolei przechodzić od negacji
do akceptacji i tak w kółko. Coś we mnie
wiedziało, że bez względu na to, do czego
pije don Juan, jest to fakt energetyczny;
jednak inny wewnętrzny głos mówił,
że to wszystko brednie.
Wynikiem tych wewnętrznych
zmagań były bardzo złe przeczucia,
wrażenie, że zawisło nade mną wielkie
niebezpieczeństwo.
Przeprowadziłem szeroko
zakrojone badania, poszukując śladów koncepcji latawców w innych kulturach, ale nigdzie nie udało mi się znaleźć żadnej wzmianki na ten temat. Wyglądało na to, że don Juan jest jedynym źródłem informacji w tej materii.
Kiedy zobaczyłem się 
z nim następnym razem,
natychmiast przeszedłem do
tematu. – Robiłem, co mogłem,
by podejść do tego zagadnienia
racjonalnie – powiedziałem – ale
nie mogę. Są takie chwile, kiedy
absolutnie się z tobą zgadzam
w kwestii drapieżców.
– Skup swoją uwagę
na ulotnych cieniach, które
obecnie widzisz – odrzekł don
Juan z uśmiechem. Powiedziałem
mu, że owe ulotne cienie staną się
końcem mojego racjonalnego życia.
Widziałem je wszędzie.
Od czasu gdy wyszedłem wówczas z jego domu,
nie byłem w stanie zasnąć po ciemku. Spanie przy włączonym świetle w ogóle mi nie przeszkadzało. Jednak z chwilą, gdy je gasiłem, wszystko dokoła mnie zaczynało skakać. Nigdy nie dostrzegałem kompletnych postaci ani kształtów. Widziałem jedynie ulotne, czarne cienie.
– Umysł latawca jeszcze cię nie puścił 
– rzekł don Juan. – Został ciężko ranny. Robi
wszystko, by zreorganizować swoją relację z tobą.
Ale coś w tobie zostało na zawsze przerwane.
Latawiec o tym wie.
Prawdziwe niebezpieczeństwo leży w tym,
że umysł latawca może zwyciężyć, doprowadzając
cię do wyczerpania i zmuszając do zarzucenia dalszej
walki, jeśli dobrze rozegra kartą sprzeczności pomiędzy
tym, co on ci mówi, i tym, co ja ci mówię. Bo widzisz,
umysł latawca nie ma konkurencji – ciągnął dalej don Juan.
– Kiedy coś orzeka, zgadza się z własnym zdaniem i każe
ci wierzyć, że zrobiłeś coś wartościowego.
Umysł latawca powie ci, że to,
co ci mówi Juan Matus, to wierutne bzdury, po czym ten sam umysł zgodzi się ze swym własnym stwierdzeniem. A ty powiesz: “Tak, oczywiście, że to bzdury”. W taki właśnie sposób zostajemy pokonani.
Latawce są niezbędnym
elementem wszechświata–
ciągnął – i należy je traktować
tak, jak na to zasługują – jako
istoty potworne i budzące grozę.
Dzięki nim Wszechświat
wystawia nas na próbę.
Jesteśmy
energetycznymi sondami,
stworzonymi przez Wszechświat
– mówił dalej, jak gdyby nie
zdawał sobie sprawy
z mojej obecności. –
A ponieważ posiadamy energię
obdarzoną świadomością, jesteśmy środkiem, dzięki któremu wszechświat staje się świadom samego siebie. Latawce to nieprzebłagani rywale. Tylko tak można ich postrzegać. Jeśli nam się uda, Wszechświat pozwoli nam trwać dalej.